De tietenpletter 
Toen ik onlangs weer eens met grote tegenzin mijn bescheiden boezem tussen twee platen liet pletten om te weten te komen of de knobbel die ik voelde goed of kwaad in de zin had, grapte de verpleegkundige dat het duidelijk was dat dit apparaat was bedacht door mannen. Met mijn arm om het ijzeren apparaat geklemd kon ik het alleen maar grondig met haar eens zijn.

Geen goed excuus
Veel dingen in de gezondheidszorg zijn bedacht door mannen. Voor mannen ook. Gek genoeg is gezondheid misschien wel een van de weinige terreinen waarin we dachten dat mannen en vrouwen gelijk zijn; afgezien van lengte, gewicht en het feit dat vrouwen kinderen kunnen krijgen na. Het is pas sinds een paar jaar dat er serieus aandacht komt voor verschillen. Op mijn laatste verjaardag kreeg ik het boek Invisible Women, exposing data bias in a world designed for men (2019). Het zet scherp en helder uiteen hoe de medische wetenschap vrijwel alleen medicijnen testen op mannen; of dat nu muizen of mensen waren. Daarop aangesproken onderzoekers brachten fluctuerende hormoonspiegels op als verweer waardoor vrouwen lastiger te onderzoeken zijn. Lastiger te controleren in een onderzoeksopstelling wellicht, maar daardoor toch niet minder relevant? Ook werd als argument aangedragen dat vrouwen moeilijke te recruiteren zijn voor onderzoek. Omdat ze naast werk- en zorgtaken daar minder tijd voor zouden hebben. Beide argumenten lijken me geen goed excuus om vrouwen dan maar gewoon uit te sluiten.

Ze heeft de weg gebaand
Gelukkig zijn er meer vrouwen die er zo over denken. Angela Maas, hoogleraar cardiologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is in 2017 onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje Nassau. Zij zette cardiologie voor vrouwen op de kaart. Ze begon in 2003 met een vrouwenspreekuur, omdat haar opviel dat hartklachten zich bij vrouwen anders openbaarden dan bij mannen en daarom vaak niet goed herkend werden. Aanvankelijk bespot door haar mannelijke collega’s heeft ze inmiddels uitgebreid aangetoond dat mannen- en vrouwenharten verschillend bekeken en behandeld moeten worden. Nogal essentieel, aangezien hart- en vaatziekten a al jarenlang doodsoorzaak nummer één zijn bij vrouwen, wereldwijd. Als cardio-feministe heeft ze de weg gebaand voor een meer diverse blik op gezondheid en zorg. En ik heb goede hoop dat ze veel navolging vindt, omdat steeds meer dokters zelf vrouw zijn.

Dat doen vrouwen anders dan mannen
Ik heb er jaren studie- en levenservaring voor nodig gehad om me te realiseren dat mannen en vrouwen écht verschillen in hoe ze denken, voelen en zaken aanpakken. Dat het bovendien waardevol is om die verschillen te zien en te gebruiken. Dat doe ik ook in mijn werk: zien wat mensen m/v uniek maakt, en ervoor zorgen dat ze die kwaliteit inzetten voor zichzelf, hun team en organisatie op een manier dat de wereld om hen heen er ook wat beter van wordt. Dat doen vrouwen vaak anders dan mannen. Maar onder die tietenpletter realiseerde ik me meer dan ooit dat dat evengoed voor de fysiologische en medische kant van ons leven geldt. En dat we meer vrouwen zoals Angela Maas nodig hebben, die zich laten leiden door hun menselijkheid en nieuwsgierigheid en onbevreesd de weg verkennen naar een wereld waarin juist die verschillen de wereld beter maken. Binnen en buiten de spreekkamer.

Een inclusievere blik
Voor mij betekent het wél naar de dokter gaan, ook als ik denk dat het niks is. Stoppen met stoer doorlopen en me niet laten wegbonjouren met paracetamol en meditatieles. Wetend dat ik daarmee beter voor mezelf zorg én ik daarmee voor alle andere vrouwen een weg baan naar een inclusievere blik op zorg.

Geschreven door Annemarie de Jong